Roger Zelazny
« dnia: Czerwca 21, 2023, 20:32 »
Roger Joseph Zelazny (ur. 13 maja 1937, zm. 14 czerwca 1995) – amerykański pisarz science fiction i fantasy. Używał również pseudonimu Harrison Denmark.Urodził się w Euclid w Ohio jako jedyne dziecko Josephine Sweet oraz Josepha Franka Zelazny’ego (Żelaznego). Jego ojciec był emigrantem z Polski, z Rypina, a matka Amerykanką irlandzkiego pochodzenia. W liceum Roger redagował szkolną gazetkę, dołączył również do klubu Creative Writing Club. Jesienią 1955 roku zaczął uczęszczać do Case Western Reserve University, którą ukończył w 1959 roku. Dostał się na Uniwersytet Columbia w Nowym Jorku, który ukończył w 1962 roku.  Jako profesjonalny pisarz zadebiutował opowiadaniami Jego wielki wyścig (Passion Play – „Amazing Stories”, sierpień 1962 r.) oraz Jeźdźcy (Horseman! – „Fantastic”, sierpień 1962). Roger Zelazny w wieku 38 lat przeniósł się do Santa Fe. Zmarł w 1995 roku z powodu niewydolności nerek spowodowanej rakiem jelita grubego.

Roger Zelazny został wyróżniony nagrodą Nebula trzykrotnie, a nagrodą Hugo sześciokrotnie.

Twórczość
Roger Zelazny jest jednym z twórców Nowej Fali science fiction. Jego pierwsze opowiadanie zostało wydane w 1962, dorobek pisarski to 150 opowiadań i 50 książek.

W swoim pisaniu często zapożyczał z różnych mitologii:

Grecka mitologia w Ja, nieśmiertelny (This Immortal)
Amerykańska mitologia w Oko kota (Eye of Cat)
Indyjska mitologia w Pan Światła (Lord of Light)
Egipska mitologia i częściowo grecka w Stwory światła i ciemności[w innych językach] (Creatures of Light and Darkness)
Japońska mitologia w noweli 24 widoki góry Fudżi Hokusaia[w innych językach] (24 Views of Mt. Fuji, by Hokusai)
Mitologia nordycka w Maska Lokiego (The Mask of Loki, razem z Thomasem T. Thomasem)
a także (częściowo humorystycznie) mitologii Cthulhu H.P. Lovecrafta w Ciemna noc październikowa[w innych językach] (A Night in the Lonesome October).

Kroniki Amberu

Pierwsze pięć tomów opisuje przygody Corwina, księcia Amberu (nazywane również Kronikami Corwina).
1970 Dziewięciu książąt Amberu (Nine Princes in Amber), w 1988 w Polsce
1972 Karabiny Avalonu (The Guns of Avalon), w 1988 w Polsce
1975 Znak Jednorożca (Sign of the Unicorn), w 1993 w Polsce
1976 Ręka Oberona (The Hand of Oberon), w 1993 w Polsce
1978 Dworce Chaosu (The Courts of Chaos), w 1993 w Polsce

Kolejne pięć tomów to historia syna Corwina, Merlina, czarodzieja i eksperta komputerowego (nazywane również Kronikami Merlina).
1985 Atuty zguby (Trumps of Doom), w 1993 w Polsce
1986 Krew Amberu (Blood of Amber), w 1994 w Polsce
1987 Znak Chaosu (Sign of Chaos), w 1994 w Polsce
1989 Rycerz cieni (Knight of Shadows), w 1995 w Polsce
1991 Książę Chaosu (Prince of Chaos), w 1995 w Polsce

Krótkie opowiadania związane z serią Amber
1985 – Prolog to Trumps of Doom – akcja ma miejsce przed rozpoczęciem Kronik Merlina; prolog ten został dołączony do limitowanego amerykańskiego wydania tomu Atuty zguby.
1994 – Opowieść komiwojażera (The Salesman's Tale) – narratorem jest Luke – przyjaciel Merlina
1995 – Niebieski koń, tańczące góry (Blue Horse, Dancing Mountains) – narratorem jest Corwin
1994 – Całunnik i Guisel (The Shroudling and the Guisel) – narratorem jest Merlin
1995 – Wracając do powrozu (Coming to a Cord) – narratorem jest Frakir - specjalny powróz przeznaczony do unieszkodliwiania przeciwników, mający własną osobowość.
1996 – Korytarz luster / Galeria luster (Hall of Mirrors) – narratorem jest Corwin.
2005 – Sekret Amberu (A Secret of Amber) – (napisane wspólnie z Edem Greenwoodem, opublikowane w Amberzine #12-15, w marcu 2005 roku).

W 1997 roku opowiadanie Hall of Mirrors ukazało się w czasopiśmie „Fenix” (nr.8/1997) w tłumaczeniu Michała Wroczyńskiego. Natomiast 25 maja 2017 roku w miesięczniku „Nowa Fantastyka” (nr 06/2017) ukazały się wszystkie opowiadania (poza prologiem) w tłumaczeniu Piotra W. Cholewy[3].

Inne
1962 Jego wielki wyścig (Passion Play)
1962 Jeźdźcy (Horseman!)
1963 Stalowa pijawka (The Stainless Steel Leech, jako Harrison Denmark)
1963 Przerażająco piękna rzecz (A Thing of Terrible Beauty, jako Harrison Denmark)
1963 Monologue for Two – jako Harrison Denmark
1963 Mine is the Kingdom – jako Harrison Denmark
1963 Róża dla Eklezjastesa (A Rose for Ecclesiastes), w 1998 w Polsce
1963 Wielcy, powolni królowie (The Great Slow Kings)
1963 Eksponat muzealny (A Museum Piece)
1964 Cmentarzysko Serca (The Graveyard Heart)
1964 Lucyfer (Lucifer)
1964 Potwór i dziewica (The Monster and the Maiden)
1964 Mania zbieracza (Collector’s Fever)
1964 Psychouczestnik[w innych językach] (He Who Shapes)
1964 Noc o 999 oczach (The Night Has 999 Eyes)
1965 Furie (The Furies)
1965 Tylko nie Herold (But Not the Herald)
1965 Diabelski samochód (Devil Car)
1966 Pan Snów (The Dream Master), w 1991 w Polsce
1966 Ja, nieśmiertelny (This Immortal), w 1994 w Polsce
1966 Klucze do grudnia (The Keys to December)
1966 Jedna chwila burzy (This Moment of the Storm)
1966 Boskie szaleństwo (Divine Madness)
1966 Miłość to liczba urojona (Love is an Imaginary Number)
1966 Z każdym moim oddechem (For a Breath I Tarry)
1966 Nadchodzi Moc (Comes Now the Power)
1967 Auto da fe
1967 Aleja Potępienia (Damnation Alley), w 1993 w Polsce
1967 Pan Światła (Lord of Light), w 1991 w Polsce
1967 Ta śmiertelna góra (This Mortal Mountain)
1967 Człowiek, który kochał Faioli (The Man Who Loved Faioli)
1967 Galaktyczny most pomocy (A Hand Across the Galaxy)
1967 Moc, która przez obwód prąd prowadzi (The Force That Through the Circuit Drives Current)
1967 Anioł, czarny anioł (Angel, Dark Angel)
1968 Corrida
1968 Blask nad Chandrą (Dismal Light)
1969 Stwory światła i ciemności[w innych językach] (Creatures of Light and Darkness), w 1987 w Polsce
1969 Wyspa umarłych (Isle of the Dead), w 1992 w Polsce
1970 Moja pani z diod (My Lady of the Diodes)
1971 Widmowy Jack (Jack of Shadows), w 1991 w Polsce
1971 Bramy jego twarzy, lampy jego ust (The Doors of his Face, The Lamps of his Mouth)
1973 Umrzeć w Italbarze (To Die in Italbar), w 1991 w Polsce
1973 Dziś wybieramy twarze (Today We Choose Faces), w 1995 w Polsce
1974 Maszyna z Ośrodka Wiosennego Serca (The Engine at Heartspring’s Center)
1975 Gra (The Game of Blood and Dust)
1975 Powrót Kata (Home is the Hangman)
1976 Imię moje Legion (My name is Legion), w 1992 w Polsce
1976 Most Popiołów (Bridge of Ashes), w 1994 w Polsce
1976 Bramy w piasku (Doorways in the Sand), w 1993 w Polsce
1977 Nagrody nie będzie (No Award)
1977 Czy jest tu jakiś demoniczny kochanek? (Is There a Demon Lover in the House?)
1978 Rubin (Stand Pat, Ruby Stone)
1979 Droga (Roadmarks), w 1993 w Polsce
1979 Ostatni obrońca Camelotu (The Last Defender of Camelot), w 1995 w Polsce
1979 Półjack (Halfjack)
1980 Odmieniec (Changeling), w 1992 w Polsce
1980 Ogień lub lód (Fire and/or Ice)
1980 Exeunt Omnes
1980 Bardzo dobry rok (A Very Good Year)
1980 Interes George’a (The George Business)
1981 Walpurgisnacht
1981 Szalony różdżkarz (Madwand), w 1992 w Polsce
1981 Idź w noc, a gwiazdy niech ci nie towarzyszą (Go Starless in the Night)
1981 Kraina Przemian (The Changing Land), w 1992 w Polsce
1981 Ostatnia z Dzikich (The Last of the Wild Ones)
1981 Recital
1981 Nagi Matador (The Naked Matador)
1981 I po tom tylko zbiegł, by wam dać świadectwo (And I Only Am Escaped to Tell Thee)
1981 Konie Lira (The Horses of Lir)
1982 Wariant jednorożca[w innych językach] (Unicorn Variation), w 1995 w Polsce
1982 Dilvish Przeklęty (Dilvish, the Damned), w 1991 w Polsce
1982 Oko kota (Eye of Cat), w 1992 w Polsce
1986 A Dark Travelling
1987 „Wieczna zmarzlina” (Permafrost), w 1987 w Polsce
1989 Mróz i ogień (Frost & Fire), w 2000 w Polsce
1992 Here There be Dragons
1992 Way Up High
1992 Gone to Earth
1993 A Night in the Lonesome October
Z Fredem Saberhagenem:

1980 Coils
1990 Czarny Tron (The Black Throne), w 1996 w Polsce
Z Robertem Sheckleyem:

1991 Przynieście mi głowę księcia (Bring Me the Head of Prince Charming), wyd. polskie ZYSK i Sp-ka, Poznań 1995, przekł. Mirosław P. Jabłoński
1993 Jeśli z Faustem ci się nie uda (If at Faust You Don’t Succeed), wyd. polskie ZYSK i Sp-ka, Poznań 1995, przekł. Mirosław P. Jabłoński
1995 Farsa, z którą należy się liczyć (A Farce to Be Reckoned With), wyd. polskie ZYSK i Sp-ka, Poznań 1996, przekł. Mirosław P. Jabłoński
Z Philipem K. Dickiem:

1976 Deus Irae, w 1996 w Polsce
Z Neilem Randallem:

1988 Ilustrowany Przewodnik po zamku Amber (Roger Zelazny’s Visual Guide to Castle Amber), w 1996 w Polsce
Z Jane Lindskold:

1997 Donnerjack, w 1997 w Polsce
1999 Lord Demon, w 2001 w Polsce
Również razem byli projektantami gry Chronomaster
Z Alfredem Besterem:

1998 Psychoshop
Z Thomasem T. Thomasem:

1992 Flare
1992 Maska Lokiego (The Mask of Loki), w 1996 w Polsce

Nagrody

Nominacje do Hugo

1964 Krótkie opowiadanie Róża dla Eklezjastesa (A Rose for Ecclesiastes)
1966 Krótkie opowiadanie Bramy jego twarzy, lampy jego ust (The Doors of His Face, the Lamps of His Mouth)
1967 Nowela Jedna chwila burzy (This Moment of the Storm)
1967 Nowela Z każdym moim oddechem (For a Breath I Tarry)
1967 Krótkie opowiadanie Nadchodzi Moc (Comes Now the Power)
1968 Powieść Aleja Potępienia (Damnation Alley)
1972 Powieść Widmowy Jack (Jack of Shadows)
1976 Powieść Bramy w piasku (Doorways in the Sand)

Nagrodzone Hugo

1966 Powieść Ja, nieśmiertelny (This Immortal)
1968 Powieść Pan Światła (Lord of Light)
1976 Nowela Powrót Kata[w innych językach] (Home is the Hangman)
1982 Nowela Wariant jednorożca[w innych językach] (Unicorn Variations)
1986 Nowela 24 widoki góry Fudżi Hokusaia[w innych językach] (24 Views of Mount Fuji, by Hokusai)
1987 Nowela Wieczna zmarzlina (Permafrost)

Nominacje do Nebuli

1966 Powieść Psychouczestnik (He Who Shapes)
1966 Krótkie opowiadanie Diabelski samochód (Devil Car)
1967 Krótkie opowiadanie The Moment of the Storm
1968 Nowela Ta śmiertelna góra (The Mortal Mountain)
1968 Nowela Klucze do grudnia (The Keys to December)
1968 Powieść Pan Światła (Lord of Light)
1970 Powieść Wyspa umarłych (Isle of the Dead)
1975 Krótkie opowiadanie Maszyna z Ośrodka Wiosennego Serca (The Engine at Heartspring’s Center)
1976 Powieść Bramy w piasku (Doorways in the Sand)
1986 Nowela 24 widoki góry Fudżi Hokusaia (24 Views of Mount Fuji, by Hokusai)
1987 Nowela Wieczna zmarzlina (Permafrost)
1995 Powieść A Night in the Lonesome October

Nagrodzone Nebulą

1966 Nowela Bramy jego twarzy, lampy jego ust (The Doors of His Face, the Lamps of His Mouth)
1966 Powieść Psychouczestnik[w innych językach] (He Who Shapes)
1976 Powieść Powrót Kata[w innych językach] (Home is the Hangman)


Miałem okazję przeczytać Kroniki Amberu i Pan światła. Obie zawierają świetnie wykreowane światy, przemyślaną historię i są naprawdę bardzo warte polecenia. Nie jestem specjalistą, ale podskórnie czuję, że Zelazny to klasyka fantastyki.